Ամիսներ տևած ինտենսիվ ուսուցման, վարժանքների և դժվարին մրցակցության արդյունքում կայացավ Ուսանողական ազգային կիբեռվարժանքը․ պաշտոնապես ձևավորվեց Հայաստանի առաջին ուսանողական ազգային կիբեռթիմը։ Միացե՛ք մեզ՝ շնորհավորելու երեք լավագույն թիմերին, ովքեր իրենց ձեռք բերած գիտելիքներով, ջանասեր աշխատանքով և նվիրվածությամբ վաստակեցին այս բացառիկ հնարավորությունը՝ ներկայացնելու Հայաստանը միջազգային ուսանողական կիբեռմրցաշարերում։ 1-ին հորիզոնական — Team DedSec Հովհաննես Ավագյան (Թիմի ղեկավար) – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան Մաքսիմ Պետրոսյան – Հայաստանի ամերիկյան համալսարան Ադելինա Զախարյան – Երևանի պետական համալսարան Արտյոմ Յակովլև – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան Ժոզեֆ Հարությունյան – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան 2-րդ հորիզոնական — Team ByteForce Սերժ Սարգսյան (Թիմի ղեկավար) – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան Սանդրո Հակոբյան – Երևանի պետական համալսարան Էրիկ Գրիգորյան – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան Հասմիկ Քիլիմջյան – Հայաստանի ամերիկյան համալսարան Դավիթ Օհանյան – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան 3-րդ հորիզոնական — Team DefTheme Միլենա Եսայան (Թիմի ղեկավար) – Հայ-ռուսական համալսարան Զորայր Սիրոյան – Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան Ալեն Մանգասարյան – PicsArt Academy Դավիթ Մաթիաշվիլի – PicsArt Academy Ստեփան Խաչատրյան – Մենեջմենթի համալսարան Շնորհավորում ենք բոլոր մասնակիցներին․ սա նոր ճանապարհի խոստումնալից սկիզբն է։

Հանրակրթական դպրոցներում մեկնարկել է ազգային կիբեռանվտանգության իրազեկման արշավը, որի նպատակն է բարձրացնել կիբեռանվտանգության իրազեկվածությունը 6-9-րդ դասարանների աշակերտների, ուսուցիչների և ծնողների շրջանում։ Ծրագրի մեկնարկը տրվեց հոկտեմբերի 31-ին ՔՈԱՖ Սմարթ կենտրոնում, որին մասնակցում էին շուրջ 300 աշակերտներ, ուսուցիչներ և ծնողներ Լոռվա մարզի համայնքային դպրոցներից։ Արշավն իրականացնում է ՀՀ Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունը Հայաստանի տեղեկատվական համակարգերի գործակալության հետ համատեղ։  Արշավի շրջանակում նախատեսվում է ունենալ 20-ից ավելի մարզային հանդիպումներ, որոնց մի մասը հանրակրթական դպրոցներում, իսկ մի մասը՝ ՔՈԱՖ, ԹՈՒՄՈ, Ֆաբ Լաբ կրթական հաստատություններում։ Յուրաքանչյուր հանդիպմանը կներգրավվի մոտ 300 մասնակից՝ ընդհանուր թիրախավորելով 6000-ից ավելի մասնակցի: ԲՏԱ նախարար Մխիթար Հայրապետյանը հանդես է եկել բանախոսությամբ՝ անդրադառնալով կիբեռանվտանգության, տվյալների պաշտպանության, արհեստական բանականության կիրառությունների, դիպֆեյք տեխնոլոգիաների և ապատեղեկատվության թեմաներին։ Նախարարը նշել է, որ կիբեռանվտանգությունը համատեղ պատասխանատվություն է՝ աշակերտների, ծնողների, ուսուցիչների, մասնագետների և Կառավարության միջև։ «Արշավը միտված է ձևավորելու կիբեռանվտանգության մշակույթ թե՛ դպրոցականների, թե՛ մեծահասակների շրջանում։ Մեր նպատակն է կիբեռանվտանգությունը դարձնել ոչ միայն տեխնիկական գիտելիքի, այլև մտածողության, պատասխանատու վարքագծի և քննադատական ընկալման ձև։ Այս նախաձեռնությունը կօգնի մեր քաղաքացիներին դառնալ ավելի տեղեկացված, քննադատական և պատասխանատու առցանց միջավայրում՝ դարձնելով նրանց առավել գրագետ թվային աշխարհում»,– ասել է նա։ Ծրագիրը համադրում է ինտերակտիվ ուսուցումը և իրական օրինակները՝ կիբեռանվտանգությունը դարձնելով հասանելի, հետաքրքիր և անմիջապես կիրառելի աշակերտների համար։ Մասնակիցներին ներկայացվելու է կիբեռանվտանգության կարևորությունը համաշխարհային և հայաստանյան համատեքստում, իսկ յուրաքանչյուր հանդիպում ամփոփվելու է քննարկումներով՝ նվիրված արհեստական բանականության դերին, դիպֆեյքերի և ապատեղեկատվության վտանգներին։ Իրազեկման արշավի շրջանակում կներկայացվեն ԲՏԱ նախարարի և AM-CERT (Ազգային կիբեռ միջադեպերի արձագանքման) թիմի փորձագետների կողմից մշակված տեղեկատվական նյութեր, ելույթներ, ինչպես նաև  կանցկացվեն ինտերակտիվ քննարկումեր, գլուխկոտրուկներ և խաղեր:

Հայաստանում անցկացվում է Հեռահաղորդակցության միջազգային միության (ITU) կիբեռզորավարժությունը՝ միավորելով պետական գերատեսչությունների ներկայացուցիչներին, մասնավոր հատվածի ընկերություններին, տեղական և միջազգային գործընկերներին՝ համատեղ ուժերով զարգացնելու կիբեռ կարողությունները։ Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես եկավ ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանը: «Կիբեռանվտանգության ոլորտում արդյունավետ քաղաքականությունների ներդրումը օրեցօր ավելի կարևոր է՝ հաշվի առնելով գլոբալ մակարդակով զարգացող և ընդլայնվող կիբեռսպառնալիքները։ Սա պահանջում է հստակ և նպատակային քայլեր, որոնք Կառավարությունը ձեռնարկում է՝ համագործակցելով մասնավոր հատվածի, ոլորտային մասնագետների և միջազգային գործընկերների հետ»,- նշեց նախարարը։ Հայաստանի տեղեկատվական համակարգերի գործակալության տնօրեն Ներսես Երիցյանն ընդգծեց, որ հարթակի նպատակն է անվտանգության քաղաքականությունը վերածել գործառնական համակարգերի, ստանդարտների և կարողությունների, որոնց շնորհիվ Հայաստանը դառնում է առավել անվտանգ, իսկ թվային կառավարումը՝ ավելի ուժեղ։  Նա նշեց, որ նման վարժանքները նպաստում են համակարգված համագործակցության խորացմանը, փորձի փոխանակմանը և արագ արձագանքման կարողությունների զարգացմանը։ Միջոցառումը նաև նպաստում է պետական-մասնավոր գործընկերային էկոհամակարգի կայացմանը։ ITU կիբեռվարժանքը դարձել է միջազգային համագործակցության հարթակ, որն օգնում է բարելավել Հայաստանի կրիտիկական տեղեկատվական ենթակառուցվածքների մասնագետների կարողությունները, սերմանել պաշտպանության համընդհանուր մշակույթ, որտեղ յուրաքանչյուր կառույց և ընկերություն մասնակցում է ազգային դիմակայունության ամրապնդմանը։  Դիմակայունությունը կառուցվում է համագործակցության միջոցով։ Աշխատելով միասին մենք կառուցում ենք ոչ միայն ապահով համակարգեր, այլև հուսալի ապագա մեր քաղաքացիների և բիզնեսի համար։

Թումո Լաբերի հետ համատեղ իրականացվող կիբեռանվտանգության կարողությունների զարգացման ծրագրի շրջանակներում կայացավ թվով երկրորդ կիբեռանվտանգության սպրինտը, որի ընթացքում 40 երիտասարդ՝ 10 թիմ, ներկայացրին կիբեռանվտանգության ոլորտում նորարարական նախագծեր՝ տվյալների արտահոսքի հայտնաբերումից մինչև ֆիշինգի դեմ պաշտպանության գործիքներ, կրթական ծրագեր և այլն։Սպրինտում հաղթող ճանաչվեցին CyberStorm և Crazy Hackers թիմերը: Շնորհավորում ենք առաջին կարևոր հաղթանակի կապակցությամբ և վստահաբար փաստում, որ սա կիբեռանվտանգության աշխարհում ձեր ճանապարհի միայն սկիզբն է: Կիբեռանվտանգության սպրինտը Թումո Լաբերի հետ իրականացվող բազմաշերտ նախաձեռնության միայն մեկ բաղադրիչն է: Համատեղ մշակված կիբեռանվտանգության կրթության ծրագիրը՝ նորարար, եզակի և պրակտիկ մոդել է, որը հիմնված է չորս հիմնական բաղադրիչների վրա՝ Նախագծահեն ուսուցում  Կիբեռանվտանգության սպրինտներ Կիբեռանվտանգության բութքեմբ՝ «42» դպրոցի ուսանողների համար Կիբեռանվտանգության ինքնուսուցման ծրագիր Գործակալությունը հետևողական է ներդնելու միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան կիբեռ կրթական ուղի և կարիերայի հնարավորություններ՝ երկրում բարձրակարգ կիբեռ մասնագետների էկոհամակարգ ստեղծելու տեսլականով: 

Հայաստանի տեղեկատվական համակարգերի գործակալությունը մեկնարկում է առաջին Ուսանողական ազգային կիբեռվարժանքը։ Այս հոկտեմբերին Հայաստանի տարբեր համալսարանների ուսանողներ կմասնակցեն ազգային մասշտաբով կիբեռանվտանգության սիմուլյացիոն վարժանքի, որտեղ կլուծեն իրական կիբեռ միջադեպեր։ Նախաձեռնությունը նպատակ ունի բարձրացնել կիբեռանվտանգության իրազեկվածությունն ու հմտությունները ուսանողների շրջանում։ Վարժանքը հանդիսանում է ՀՏՀԳ երկարաժամկետ ռազմավարության մի մասը՝ ուղղված թվային անվտանգ ապագայի կառուցմանը և կիբեռ առաջնորդների նոր սերնդի ձևավորմանը։ Մասնակիցները ներգրավված են իրական աշխարհում տեղի ունեցող կիբեռպատահարների մոդելավորմամբ՝ ինտերակտիվ, դերային ուսուցման մեթոդներով, համահունչ Հայաստանի թվայնացման և ազգային կիբեռանվտանգության օրակարգին։

Ուրախ ենք տեղեկացնել, որ Հայաստանի տեղեկատվական համակարգերի գործակալությունը համագործակցություն է սկսել միջազգային հեղինակավոր «Have I Been Pwned» նախագծի հետ։ «Have I Been Pwned»-ը կիբեռանվտանգության առաջատար հարթակ է, որը մշտադիտարկում և հավաքագրում է տեղեկատվություն համացանցում տեղի ունեցած տվյալների արտահոսքերի վերաբերյալ։ Հարթակի տվյալների բազան ներառում է ավելի քան 14 միլիարդ արտահոսքի ենթարկված հաշիվների տվյալներ։ Այս համագործակցության արդյունքում համակարգը Գործակալության թիմին կծանուցի պետական բոլոր դոմեյններին վերաբերող արտահոսքերը և հնարավորություն կտա արտահոսքի դեպքում արագ իրականացնել կիբեռ միջադեպերի արձագանքման գործընթացը՝ նվազեցնելով կամ կանխելով հետագա վնասը։ Արդյունքում, այն կօգնի նվազեցնել տվյալների կորստի, ֆինանսական կորստի, գործառնական խափանման և հեղինակությանը վնասելու վտանգը: Ավտոմատ ծանուցման համակարգը երաշխավորում է, որ կրիտիկական ենթակառուցվածքի շարունակական մոնիտորինգը կատարվում է արտահոսքի համար՝ բարելավելով կիբեռհարձակումների դեմ ընդհանուր դիմադրողականությունը և բարձրացնելով Հայաստանի պետական ​​և մասնավոր հատվածի ենթակառուցվածքների անվտանգային դիրքը: Նախագիծը համագործակցում է թվով 37 երկրների կառավարությունների հետ, ինչպիսիք են՝ ԱՄՆ-ն, Կանադան, Դանիան, Գերմանիան, և այլն՝ աջակցելով իրականացնել մշտադիտարկումը։